2022 YILI DIŞ TİCARETİ (İTHALAT)

Geçen hafta 2022 yılındaki ihracat performansımızı değerlendirdim. Bu hafta ise ithalat tarafında neler olup bittiği ile karşınızda olacağım.

Siyasilerimiz ihracattaki artışları övünçle kamuoyuyla paylaşırken sıra ithalata gelince nedense anlaşılmaz bir mahcubiyet içine giriyorlar. Oysa ısrarla söylüyorum. İthalatımız bizim gibi bir ülke için kesinlikle fazla değildir. 17 milyon nüfusu olan Hollanda’nın yaptığı ithalatın yarısı kadar bile değil ithalatımız.

Mahcubiyet duymamız gereken ithalatımız değil ithalatımızı karşılayacak kadar ihracat yapamamamız olmalıdır.

Sanıyorum her yıl bu girişi ısrarla yapmaya devam edeceğim.

Bu girişten sonra bakalım 2022 yılı ithalatımızda ne tür gelişmeler yaşamışız?

SON 5 YILLIK İTHALATIMIZ
2018-2022
(Milyon ABD $)

YILLAR DEĞER DEĞİŞİM (%)
2022 363.709 33.9
2021 271.426 23.6
2020 219.517 4.4
2019 210.345 -9.0
2018 231.152 -3.2

Periyodun ilk iki yılında gerileyen ithalatımızın 2020 yılından itibaren bir artış trendine girmiş olduğu görülüyor. Son iki yılda ise artış trendinin hızlandığına tanık oluyoruz. Nedenlerine sonuç değerlendirmelerinde değinmeye çalışacağım.

GENİŞ EKONOMİK SINIFLANDIRMAYA GÖRE 2022 YILI İTHALATI
(Milyon ABD $) 

2022 2021
Değer Toplam İçindeki Payı (%) Değer Toplam İçindeki Payı (%)
1. YATIRIM MALLARI 40.534 11.11 35.946 13.2
1.1. Taşımacılık Araçları Hariç 34.994 31.376
1.2. Sanayi ile ilgili taşımacılık araç ve gereçleri 5.540 4.570
2. HAMMADDELER – ARAMALLARI 292.438 80.4 210.149 77.40
2.1. Sanayi için İşlem Görmemiş Olanlar 20.712 20.820
2.2. Sanayi için İşlem Görmüş Olanlar 131.409 99.496
2.3. Yatırım Malları Aksam ve Parçaları 16.156 14.819
2.4. Taşımacılık Araçları Aksam ve Parçaları 16.350 15.399
3. TÜKETİM MALLARI 30.481 8.3 24.939 9.1
3.1. Binek Otomobilleri 7.977 9.728
4. DİĞERLERİ 256 388

 

Tablo geçen yıllara göre farklılık göstermiyor. Ağırlık yine yatırım malları ve sanayinin çarkını döndürecek hammadde ve ara mallarında. Geçen yıla göre yatırım ve tüketim malları ithalatının genel içindeki payında bir gerileme görülürken hammadde ve ara malları ithalatının oranı %80.4’e yükselmiştir. Bu durum sanayinin çarklarının hızlı döndüğü izlenimini vermektedir. Yatırım malları ithalatında bir önceki yıla göre artış %12.7, tüketim mallarında %22.2, hammadde ve ara malları ithalatında ise %39.1 gibi çok yüksek bir oranda gerçekleşmiştir.

İthalatımızda bir abartıdan, savurganlıktan söz edemeyiz. Sorun bu ithalatı karşılayacak dış ödeme imkânlarını sağlayamayan bir ekonomimiz olmasıdır.

2022 YILINDA DEĞER OLARAK İLK 10 İTHAL KALEMİMİZ
(Milyon ABD $) 

İTHAL KALEMLERİ 2022 2021 DEĞİŞİM %)
1. Mineral Yakıtlar, Mineral Yağlar 96.549 50.692 90.4
2. Kazanlar, Makinalar 34.574 30.965 11.6
3. Demir Çelik 28.367 27.618 2.7
4. Kıymetli ve Yarı Kıymetli Taşlar, Kıymetli Metaller 23.457 7.074 231.5
5. Elektrikli Makine ve Cihazlar 21.534 19.966 7.8
6. Plastik ve Mamulleri 17.976 17.590 7.8
7. Motorlu Kara Taşıtları 17.679 15.595 13.3
8. Organik Kimyasal Ürünler 11.120 9.342 19.0
9. Alüminyum ve Alüminyumdan Eşya 7.683 6.593 16.5
10. Bakır ve Bakırdan Eşya 5.510 5.266 4.6
TOPLAM 265.449 140.009 89.5

Her yıl bu listeyi 20 kalemle sınırlarken bu defa 10 kalemle yetindim. Zira bu 10 kalem zaten toplam ithalatımızın %70’ine denk geliyor. (2022’de %72.9.) Bu 10 kalem geçen yılda ilk 10 kalem içinde yer alıyordu. Yani ilk 10 listesinde değişen hiç bir şey yok. Yalnız listenin ilk sırasında yer alan mineral yakıtlar ve mineral yağlar faslının %90.4, kıymetli ve yarı kıymetli metal taşlar ve kıymetli metaller ithalatımızın ise %231.5 oranında olağanüstü bir artış kaydetmesi dikkat çekicidir. Bu hususa sonuç değerlendirmemde özel olarak değineceğim. Bu 10 fasıldaki %89.5’lik artışın genel ithalatımızın %33.9 oranında artmasına yol açtığı açıktır.

ÜLKE GRUPLARI İTİBARİYLE İTHALATIMIZ
(Milyon ABD $) 

 

ÜLKE GRUPLARI

2022 2021  

   Değişim (%)

Değer Toplam İçindeki Payı (%) Değer Toplam İçindeki Payı (%)
Avrupa Birliği (27) 93.266 25.6 85.386 31.4 9.2
Diğer Avrupa (AB hariç) 87.505 24.0 35.785 16.4 144.5
K. Amerika 11.545 3.1 12.603 5.2 -8.3
G. Amerika 9.919 2.7 7.772 2.8 27.6
Yakın ve Ortadoğu 21.346 5.8 16.123 5.9 32.3
Diğer Asya 87.936 24.1 68.243 25.1 28.5
Afrika 9.510 2.6 8.233 3.0 15.5

Yukarıda yer alan ülke grupları ithalatımızın %90’ına yakınını gerçekleştirdiğimiz yerleri içermektedir. Avrupa Birliğinin İthalatımızdaki yeri her geçen yıl gerilemektedir. Buna karşın diğer Asya olarak nitelenen başta Çin, Japonya, G. Kore gibi Uzakdoğu ülkelerinin ülkemize yönelik ihracatlarında istikrarlı bir şekilde artış gözlemlenmektedir. Bu tempoyla devam ettiği takdirde çok kısa zamanda bu ülkeler grubunun Avrupa Birliği ülkelerinin önüne geçebileceği beklenebilir. Nitekim bu yıl diğer Asya ülkelerinden ithalatımız %28.5 artarken AB’den ithalat artışımızın %9.2 de kalması bu değerlendirmemizi teyit etmektedir.

Bu tabloda diğer dikkat çeken husus ise diğer Avrupa ülkelerinden ithalatımızın 2022 yılında %144.5 gibi olağanüstü bir artış göstermiş olmasıdır. Bir önceki yılın artışının %25 olması da bu yılın artışını ilgi çekici kılmaktadır.

2022 YILINDA EN ÇOK İTHALAT YAPTIĞIMIZ 10 ÜLKE
(Milyon ABD $) 

 

 

ÜLKELER

2022 2021  

 

Değişim (%)

 

Değer

Toplam İçindeki Payı (%)  

Değer

Toplam İçindeki Payı (%)
RUSYA 58.849 16.1 28.959 10.6 103.2
ÇİN 41.355 11.3 32.239 11.8 28.2
ALMANYA 24.033 6.6 21.757 8.0 10.4
İSVİÇRE 15.335 4.2 3.055 1.1 401.9
ABD 15.229 4.1 13.148 4.8 15.8
İTALYA 14.082 3.8 11.562 4.2 21.7
HİNDİSTAN 10.697 2.9 7.936 2.9 34.7
FRANSA 9.429 2.5 7.932 2.9 18.8
GÜNEY KORE 9.004 2.4 7.597 2.7 18.5
BİRLEŞİK KRALLIK 5.904 1.6 5.558 2.0 6.2
LİSTE TOPLAMI 203.917 55.5 139.743 51.0 45.9

Geçen yıl Belçika ve İspanya bu tabloda yer alırken bu yıl yerlerini İsviçre ve Birleşik Krallık almış. Bu 10 ülkenin 2022 yılı ithalatımızdaki payı %55.5’dir. Listede yer alan Rusya kaynaklı ithalatımızın %103.2, İsviçre kaynaklı ithalatımızın ise %401.9 oranında artış göstermesi ilginç ötesi şaşırtıcıdır. Bu iki ülkenin performansının etkilerini bir önceki tabloda diğer Avrupa ülkelerinden olan ithalatımızın %144.5 oranında artış kaydetmesinde de görebiliyoruz.

Bu hususa sonuç değerlendirmesinde söyleyeceklerimiz olacaktır.

2021 YILI İTHALATIMIZDA İLK 10 İLİMİZ
(Milyon ABD $) 

 

İLLER

2022 Yılı İthalatı İçinde Payı (%)  

Değer

 

Değişim (%)

İSTANBUL 178.741 138.218 29.3
KOCAELİ 18.389 14.774 24.4
ANKARA 14.501 14.639 0.09
İZMİR 13.626 10.923 24.7
BURSA 10.184 8.549 19.1
GAZİANTEP 8.493 7.397 14.8
HATAY 7.611 6.660 14.2
MERSİN 6.855 3.948 73.6
ADANA 4.876 3.547 37.4
ÇORUM 3.843 887 333.2
LİSTE TOPLAMI 267.119 209.542 27.4

Bu 10 ilin ithalatı 2022 yılı ithalatımızın %73.4’üne denk düşmektedir. İstanbul’un ithalatı Türkiye toplam ithalatının %49.1’i kadardır. Listede yer alan 3 Marmara Bölgesi ili (İstanbul, Kocaeli ve Bursa) Türkiye ithalatının %56.9’unu yapmaktadırlar. 2022 yılında 23 ilimiz 1 milyar doların üzerinde ithalat gerçekleştirmişlerdir. Buna karşın 8 ilimizin ithalatları on bin doların altındadır. Bu illerimiz ithalatla tanışmamışlar olabilir.

İthalatımızı da böylece ana kolonları itibariyle bilginize sunmuş bulunuyorum. Haftaya sonuç değerlendirmesinde buluşmak üzere hoşça kalın.