Geçen hafta 2022 yılındaki ihracat performansımızı değerlendirdim. Bu hafta ise ithalat tarafında neler olup bittiği ile karşınızda olacağım.

Siyasilerimiz ihracattaki artışları övünçle kamuoyuyla paylaşırken sıra ithalata gelince nedense anlaşılmaz bir mahcubiyet içine giriyorlar. Oysa ısrarla söylüyorum. İthalatımız bizim gibi bir ülke için kesinlikle fazla değildir. 17 milyon nüfusu olan Hollanda’nın yaptığı ithalatın yarısı kadar bile değil ithalatımız.

Mahcubiyet duymamız gereken ithalatımız değil ithalatımızı karşılayacak kadar ihracat yapamamamız olmalıdır.

Sanıyorum her yıl bu girişi ısrarla yapmaya devam edeceğim.

Bu girişten sonra bakalım 2022 yılı ithalatımızda ne tür gelişmeler yaşamışız?

SON 5 YILLIK İTHALATIMIZ
2018-2022
(Milyon ABD $)

YILLAR	DEĞER	DEĞİŞİM (%)
2022	363.709	33.9
2021	271.426	23.6
2020	219.517	4.4
2019	210.345	-9.0
2018	231.152	-3.2

Periyodun ilk iki yılında gerileyen ithalatımızın 2020 yılından itibaren bir artış trendine girmiş olduğu görülüyor. Son iki yılda ise artış trendinin hızlandığına tanık oluyoruz. Nedenlerine sonuç değerlendirmelerinde değinmeye çalışacağım.

GENİŞ EKONOMİK SINIFLANDIRMAYA GÖRE 2022 YILI İTHALATI
(Milyon ABD $) 

	2022		2021
	Değer	Toplam İçindeki Payı (%)	Değer	Toplam İçindeki Payı (%)
1. YATIRIM MALLARI	40.534	11.11	35.946	13.2
1.1. Taşımacılık Araçları Hariç	34.994		31.376
1.2. Sanayi ile ilgili taşımacılık araç ve gereçleri	5.540		4.570
2. HAMMADDELER – ARAMALLARI	292.438	80.4	210.149	77.40
2.1. Sanayi için İşlem Görmemiş Olanlar	20.712		20.820
2.2. Sanayi için İşlem Görmüş Olanlar	131.409		99.496
2.3. Yatırım Malları Aksam ve Parçaları	16.156		14.819
2.4. Taşımacılık Araçları Aksam ve Parçaları	16.350		15.399
3. TÜKETİM MALLARI	30.481	8.3	24.939	9.1
3.1. Binek Otomobilleri	7.977		9.728
4. DİĞERLERİ	256		388

 

Tablo geçen yıllara göre farklılık göstermiyor. Ağırlık yine yatırım malları ve sanayinin çarkını döndürecek hammadde ve ara mallarında. Geçen yıla göre yatırım ve tüketim malları ithalatının genel içindeki payında bir gerileme görülürken hammadde ve ara malları ithalatının oranı %80.4’e yükselmiştir. Bu durum sanayinin çarklarının hızlı döndüğü izlenimini vermektedir. Yatırım malları ithalatında bir önceki yıla göre artış %12.7, tüketim mallarında %22.2, hammadde ve ara malları ithalatında ise %39.1 gibi çok yüksek bir oranda gerçekleşmiştir.

İthalatımızda bir abartıdan, savurganlıktan söz edemeyiz. Sorun bu ithalatı karşılayacak dış ödeme imkânlarını sağlayamayan bir ekonomimiz olmasıdır.

2022 YILINDA DEĞER OLARAK İLK 10 İTHAL KALEMİMİZ
(Milyon ABD $) 

İTHAL KALEMLERİ	2022	2021	DEĞİŞİM %)
1. Mineral Yakıtlar, Mineral Yağlar	96.549	50.692	90.4
2. Kazanlar, Makinalar	34.574	30.965	11.6
3. Demir Çelik	28.367	27.618	2.7
4. Kıymetli ve Yarı Kıymetli Taşlar, Kıymetli Metaller	23.457	7.074	231.5
5. Elektrikli Makine ve Cihazlar	21.534	19.966	7.8
6. Plastik ve Mamulleri	17.976	17.590	7.8
7. Motorlu Kara Taşıtları	17.679	15.595	13.3
8. Organik Kimyasal Ürünler	11.120	9.342	19.0
9. Alüminyum ve Alüminyumdan Eşya	7.683	6.593	16.5
10. Bakır ve Bakırdan Eşya	5.510	5.266	4.6
TOPLAM	265.449	140.009	89.5

Her yıl bu listeyi 20 kalemle sınırlarken bu defa 10 kalemle yetindim. Zira bu 10 kalem zaten toplam ithalatımızın %70’ine denk geliyor. (2022’de %72.9.) Bu 10 kalem geçen yılda ilk 10 kalem içinde yer alıyordu. Yani ilk 10 listesinde değişen hiç bir şey yok. Yalnız listenin ilk sırasında yer alan mineral yakıtlar ve mineral yağlar faslının %90.4, kıymetli ve yarı kıymetli metal taşlar ve kıymetli metaller ithalatımızın ise %231.5 oranında olağanüstü bir artış kaydetmesi dikkat çekicidir. Bu hususa sonuç değerlendirmemde özel olarak değineceğim. Bu 10 fasıldaki %89.5’lik artışın genel ithalatımızın %33.9 oranında artmasına yol açtığı açıktır.

ÜLKE GRUPLARI İTİBARİYLE İTHALATIMIZ
(Milyon ABD $) 

ÜLKE GRUPLARI	2022		2021		Değişim (%)
	Değer	Toplam İçindeki Payı (%)	Değer	Toplam İçindeki Payı (%)
Avrupa Birliği (27)	93.266	25.6	85.386	31.4	9.2
Diğer Avrupa (AB hariç)	87.505	24.0	35.785	16.4	144.5
K. Amerika	11.545	3.1	12.603	5.2	-8.3
G. Amerika	9.919	2.7	7.772	2.8	27.6
Yakın ve Ortadoğu	21.346	5.8	16.123	5.9	32.3
Diğer Asya	87.936	24.1	68.243	25.1	28.5
Afrika	9.510	2.6	8.233	3.0	15.5

Yukarıda yer alan ülke grupları ithalatımızın %90’ına yakınını gerçekleştirdiğimiz yerleri içermektedir. Avrupa Birliğinin İthalatımızdaki yeri her geçen yıl gerilemektedir. Buna karşın diğer Asya olarak nitelenen başta Çin, Japonya, G. Kore gibi Uzakdoğu ülkelerinin ülkemize yönelik ihracatlarında istikrarlı bir şekilde artış gözlemlenmektedir. Bu tempoyla devam ettiği takdirde çok kısa zamanda bu ülkeler grubunun Avrupa Birliği ülkelerinin önüne geçebileceği beklenebilir. Nitekim bu yıl diğer Asya ülkelerinden ithalatımız %28.5 artarken AB’den ithalat artışımızın %9.2 de kalması bu değerlendirmemizi teyit etmektedir.

Bu tabloda diğer dikkat çeken husus ise diğer Avrupa ülkelerinden ithalatımızın 2022 yılında %144.5 gibi olağanüstü bir artış göstermiş olmasıdır. Bir önceki yılın artışının %25 olması da bu yılın artışını ilgi çekici kılmaktadır.

2022 YILINDA EN ÇOK İTHALAT YAPTIĞIMIZ 10 ÜLKE
(Milyon ABD $) 

ÜLKELER	2022		2021		Değişim (%)
	Değer	Toplam İçindeki Payı (%)	Değer	Toplam İçindeki Payı (%)
RUSYA	58.849	16.1	28.959	10.6	103.2
ÇİN	41.355	11.3	32.239	11.8	28.2
ALMANYA	24.033	6.6	21.757	8.0	10.4
İSVİÇRE	15.335	4.2	3.055	1.1	401.9
ABD	15.229	4.1	13.148	4.8	15.8
İTALYA	14.082	3.8	11.562	4.2	21.7
HİNDİSTAN	10.697	2.9	7.936	2.9	34.7
FRANSA	9.429	2.5	7.932	2.9	18.8
GÜNEY KORE	9.004	2.4	7.597	2.7	18.5
BİRLEŞİK KRALLIK	5.904	1.6	5.558	2.0	6.2
LİSTE TOPLAMI	203.917	55.5	139.743	51.0	45.9

Geçen yıl Belçika ve İspanya bu tabloda yer alırken bu yıl yerlerini İsviçre ve Birleşik Krallık almış. Bu 10 ülkenin 2022 yılı ithalatımızdaki payı %55.5’dir. Listede yer alan Rusya kaynaklı ithalatımızın %103.2, İsviçre kaynaklı ithalatımızın ise %401.9 oranında artış göstermesi ilginç ötesi şaşırtıcıdır. Bu iki ülkenin performansının etkilerini bir önceki tabloda diğer Avrupa ülkelerinden olan ithalatımızın %144.5 oranında artış kaydetmesinde de görebiliyoruz.

Bu hususa sonuç değerlendirmesinde söyleyeceklerimiz olacaktır.

2021 YILI İTHALATIMIZDA İLK 10 İLİMİZ
(Milyon ABD $) 

İLLER	2022 Yılı İthalatı İçinde Payı (%)	Değer	Değişim (%)
İSTANBUL	178.741	138.218	29.3
KOCAELİ	18.389	14.774	24.4
ANKARA	14.501	14.639	0.09
İZMİR	13.626	10.923	24.7
BURSA	10.184	8.549	19.1
GAZİANTEP	8.493	7.397	14.8
HATAY	7.611	6.660	14.2
MERSİN	6.855	3.948	73.6
ADANA	4.876	3.547	37.4
ÇORUM	3.843	887	333.2
LİSTE TOPLAMI	267.119	209.542	27.4

Bu 10 ilin ithalatı 2022 yılı ithalatımızın %73.4’üne denk düşmektedir. İstanbul’un ithalatı Türkiye toplam ithalatının %49.1’i kadardır. Listede yer alan 3 Marmara Bölgesi ili (İstanbul, Kocaeli ve Bursa) Türkiye ithalatının %56.9’unu yapmaktadırlar. 2022 yılında 23 ilimiz 1 milyar doların üzerinde ithalat gerçekleştirmişlerdir. Buna karşın 8 ilimizin ithalatları on bin doların altındadır. Bu illerimiz ithalatla tanışmamışlar olabilir.

İthalatımızı da böylece ana kolonları itibariyle bilginize sunmuş bulunuyorum. Haftaya sonuç değerlendirmesinde buluşmak üzere hoşça kalın.