İngiliz araştırma kuruluşu Brand Finance 2017 yılı için dünyanın en değerli markalarını açıkladı. En değerli ilk 500 arasında ne yazık ki tek bir Türk Markası bile yer almıyor. Bu konuyu ayrıntılarıyla inceleyeceğiz. Ancak, öncelikle “Marka” nedir? Bu kavram bize neyi ifade eder? Bu hususlara değinerek başlayalım.
Türk Dil Kurumu sözlüğünde Marka “İsim, resim harfle yapılan işaretler; bir ticari malı, herhangi bir nesneyi tanıtmaya, benzerlerinden ayırmaya yarayan özel ad veya işaret; tanınmış ürün, saygın kişi” ifadeleriyle tanımlanmıştır.
Ekşi Sözlük’te ise “Normal bir cismi değerinden birkaç kat pahalı yapmaya yarayan kavram” şeklinde bir tanımlama dikkat çekmektedir.
Bir malı, bir hizmeti, onun kullanıcıları, tüketicileri nezdinde tanınır, tercih edilir hale getirmek kolay bir iş değildir.
Her şeyden önce verilen hizmetin, üretilen malın kalite, yenilik, yaratıcılık, süreklilik, servis gibi unsurları barındırması ön koşuldur. Tek başına bunlar da yeterli değildir. Bahse konu mal ve hizmetin uygun tanıtım vasıtalarıyla yıllarca tanıtılması, bu iş için büyük bütçeler ayrılması, fedakarlıklarda bulunulması gerekmektedir.
Gelişmemiş ekonomilerde maalesef markanın ve markalaşmanın önemi kavranmamıştır. Sırasında bir markanın, ama o markanın arkasında yer alan tüm maddi varlıklardan daha değerli olabileceği hesaplanmaktadır. Arsa, fabrika, makine gibi maddi değerler dururken ileride çok değerli hale gelecek bir marka yaratmak bize benzer toplumlarda kabul gören bir yatırım türü değildir. İşte bu nedenledir ki, biz ve bize benzer ekonomiler, tanınmış markaların fasoncusu olmak durumunda kalmaktadırlar.
Marka sahibi, gerçek gücü, yani pazarı ve müşteri kitlesini elinde tutmaktadır. Alıcı, tüketici markayı tanımaktadır. O markanın nerde, kimin tarafından üretildiği önem taşımamaktadır. Bu nedenle fasoncunun marka sahibinin dikte ettiği koşulları kabul etmekten başka seçeneği yoktur. Siz dikte edilen koşulları beğenmezseniz, aynı koşullarda o malı ve hizmeti üretecekler kapıda beklemektedir.
Bu ilişkide aslan payı her zaman markanındır.
Marka prestijidir, garantili pazar payıdır. Daha yüksek getiridir. İşte bu nedenlerle markalar çok değerlidir.
60 yıl mutlak korumacı ekonomi politikalarıyla sanayisini koruyan Türkiye bir dünya markası yaratamamıştır. İlk 500 içerisinde tek bir Türk markası yer almamaktadır. Türkiye’nin en değerli ilk 10 markasının toplam değeri 14.5 milyar ABD dolarıdır. Bu 10 en değerli Türk markasının tamamını birlikte değerlendirirsek dünyanın ilk 500 sıralamasında İspanyol Zara firmasının önünde ancak doksanıncı olarak yer alabilirdi.
Bu en değerli 10 markamızın toplamı Güney Kore’nin Samsung Group’nun marka değerinin ancak % 21.9’una, çok yeni bir teknoloji şirketi olan Facebook’un ise % 23.4’üne denk gelmektedir.
Acı ama durumumuz bu. Gelelim dünyanın ilk 500’üne.
İlk 10 markanın sekizi ABD, biri Güney Kore, biri ise Çin’e aittir. Bu ilk 10 markanın 5’i teknoloji, ikisi telekomünikasyon, birer tanesi holding, perakende ticaret ve bankacılık sektörlerindendir.
Teknoloji şirketlerinin büyük ağırlık taşıdığı görülmektedir. İlk 50’de 27 ABD, 15 Uzakdoğu; İlk 100’de ise 52 ABD, 29 Uzakdoğu şirketi yer almaktadır. İlk 50’e en fazla marka sokan Avrupa ülkesi ise 5 marka ile Almanya’dır.
İlk 500 içerisinde 184 ABD firması yer almaktadır. Dünya ekonomisinin ağırlığının ABD ve Uzakdoğu’da olduğu bu sıralamayla da açık bir şekilde görülmektedir.
Dileğimiz 60’lı yılların başlarında bile ekonomi olarak daha önde olduğumuz Güney Kore’nin elde ettiği başarıyı günün birinde yakalamamızdır.
Ancak, özel sektörümüzün anlı şanlı firmalarının da bu sonuçlardan bir ders çıkarması kaçınılmazdır.
TABLO I
2017 Yılı Dünyanın En Değerli 10 Markası
(Milyar $)
| Sıra No | Adı | Sektörü | Ülkesi | Değer (milyar $) |
| 1 | Teknoloji | ABD | 109.470 | |
| 2 | Apple | Teknoloji | ABD | 107.149 |
| 3 | Amazon com. | Teknoloji | ABD | 106.396 |
| 4 | AT&T | Telekomünikasyon | ABD | 87.016 |
| 5 | Mikrosoft | Teknoloji | ABD | 76.265 |
| 6 | Samsung Group | Holding | Güney Kore | 66.219 |
| 7 | Verizon | Telekomünikasyon | ABD | 65.875 |
| 8 | Walmart | Perakende | ABD | 62.211 |
| 9 | Teknoloji | ABD | 61.998 | |
| 10 | ICBC | Bankacılık | Çin | 47.832 |
TABLO I
2017 Yılı Türkiye’nin En Değerli 10 Markası
(Milyar $)
| Sıra No | Adı | Sektörü | Değer (milyar $) |
| 1 | Türk Telekom | Telekomünikasyon | 2.620 |
| 2 | Turkcell | Telekomünikasyon | 1.959 |
| 3 | THY | Hava Taşımacılığı | 1.920 |
| 4 | Akbank | Bankacılık | 1.579 |
| 5 | Garanti | Bankacılık | 1.555 |
| 6 | Ziraat Bankası | Bankacılık | 1.312 |
| 7 | Arçelik | Sanayi | 1.284 |
| 8 | İş Bankası | Bankacılık | 951 |
| 9 | Yapı Kredi Bankası | Bankacılık | 806 |
| 10 | Halkbank | Bankacılık | 793 |