1- İHRACAT

2018 yılı dış ticaret rakamları resmen açıklandı. İhracatımız artarken, ithalatımız azalmış, dolayısıyla dış ticaret açığımız azalırken ihracatın ithalatı karşılama oranı ise artmış. Doğal olarak bu gelişmeler sevindirici. Ancak, sevincimizin dayanaklarını ve devamlılığını tespit edebilmek açısından bu rakamların ayrıntılı bir analizine gerek olduğunu düşünmekteyim.

Şimdi dilerseniz birlikte adım adım rakamlarla bu analizi yapalım.

2017 yılında 157.9 milyar dolar olarak gerçekleşen ihracatımız bir önceki yıla göre % 10.1 artmışken, 2018 yılındaki 168.0 milyar dolarlık ihracatımızın bir önceki yıla göre artış oranı % 7 olarak gerçekleşmiştir. Yani bir önceki yılın artış performansının oldukça gerisinde kalmıştır.

2014-2018 arasındaki 5 yıllık periyotta en düşük ihracat rakamı 142.5 milyar dolarla 2016 yılında gerçekleşirken, en yüksek ihracat rakamı 2018 yılının 168 milyar dolarlık ihracatı olmuştur.

Aynı periyotta en düşük ihracatın ithalatı karşılama oranı 2014 yılında % 65.1 olarak tespit edilirken, en yüksek oran 2018’in %75.3’lük oranı olmuştur.

2018 yılında Haziran’da % 1.5, Ağustos’ta ise % 6.9’luk ihracat gerilemesi yaşanırken diğer 10 ayda ihracat artış kaydedilmiştir. En yüksek artış oranları Temmuz ayında % 11.4, Ekim ayında % 12.7 olmuş, Eylül ayında ise % 21.9 olarak tespit edilmiştir.

Yüksek oranlı kur artışlarının yaşandığı Ağustos ayından sonra Eylül ayında elde edilen % 21.9’luk artış, kur artışına bir reaksiyon olarak görülebilirse de, artış oranları Ekim’de % 12.7, Kasım’da % 9.3 ve Aralık’da % 0.2 olmak üzere sürekli bir gerileme içine girmiştir. Acaba üretim potansiyelimizin kur artışına reaksiyon gösterecek gücü mü yoktu?

İhracatımız içerisinde önemli bir yer tutan 5 milyar doların üzerinde bir büyüklüğe ulaşmış kalemlerin son iki yılda nasıl bir seyir izlediğini de ihracatımızın genel durumu hakkında fikir vereceği düşüncesiyle aşağıya çıkardık.

5 MİLYAR $’IN ÜZERİNDE BİR BÜYÜKLÜĞE SAHİP
KALEMLERDE İHRACATIMIZ (Milyon ABD $)

KALEMLER	2017	2018	2018-2017 (FARK)
Örme giyim eşyası ve aksesuarı	8.840	9.054	214
Kıymetli ve yarı kıymetli taşlar, kıymetli madenler, inciler	10.879	7.171	-3.708
Demir ve çelik	8.230	11.576	3.346
Demir ve çelikten eşya	5.599	6.547	948
Kazanlar, makinalar mekanik cihazlar	13.825	15.832	2.007
Elektrikli makina ve cihazlar	8.090	8.726	636
Motorlu kara taşıtları, motorsiklet, bisikletler	23.941	26.760	2.819
TOPLAM	79.404	85.666	6.262

Seçilmiş bu 7 kalem toplam ihracatın % 51’ini teşkil etmekte ve bu kalemlerdeki % 7.9’luk artış genel artış oranının biraz üzerinde kalmaktadır.

İhracatımızda ilk 5 ülkede aşağıya çıkarılmıştır.

ÜLKELER (İLK 5)

(Milyon $)

	2017	2018
Almanya	15.119	16.144
İngiltere	9.603	11.113
Irak	9.055	8.351
ABD	8.654	8.306
İspanya	6.302	7.710

Almanya istikrarlı bir pazar olarak yerini korumuştur. İngiltere’ye ihracatımız % 15.7’lik artışla genel ihracat artışımızın üzerinde bir gelişme gösterirken, bu ilk 5 ülkeden Irak ve ABD’ye olan ihracatımızda ise gerileme yaşanmıştır.

Ülke gruplarına göre ihracatımızı ele aldığımızda Avrupa Birliği’ne olan ihracatımızın 84 milyarlık büyüklüğü ile ilk sırada yer aldığını ve ihracatımızın içerisinde tam % 50’lik bir paya sahip olduğunu görmekteyiz.

Bu ekonomik bölgeye ihracatımızın önündeki en büyük tehlike ülkeler bazında ihracatımızda 11.1 milyar dolarla ikinci sırada bulunan İngiltere’nin Avrupa Birliğinden ayrılmasının (Brexit) halen nasıl olacağının netleşmemesidir. İngiltere’nin anlaşmasız ayrılması bizim için de belirsiz ve sorunlu bir dönem başlatacaktır.

Avrupa Birliğine istikrarlı bir seyir izleyen ihracatımız 2018 yılında genel ihracatımızın artış hızının üzerinde % 13.7’lik bir artış elde edilmesiyle de ekonomimiz için bu bölgenin ne kadar önemli olduğunu bir kez daha göstermiştir.

Sektörlere göre ihracatımızın görünüşü ise aşağıdaki gibidir.
(Milyon ABD $)

	2017		2018
	Değer	%	Değer	%
Tarım ve ormancılık	5.287	3.4	5.558	3.3
Balıkçılık	451	0.3	486	0.3
Madencilik veTaşocakçılığı	3.509	2.2	3.400	2.0
İmalat	147.138	93.7	157.806	93.9
Diğer	608	0.4	774	0.5
Toplam	156.993	100.0	168.023	100.0

Görüleceği üzere ihracatımızın kompozisyonu tamamen değişmiştir. Nerede ise % 94’ü imalat sanayi ürünlerinden oluşan bir ihracat yapısına sahibiz. Birçoğunuz bunda ne var diyebilir.

Ama benim gibi dış ticaretle ilk tanıştığı yıllarda ihracatın % 75’inin tarım ürünlerinden oluştuğuna tanık olanlar için bu durum sevindiricidir.

Ancak, fazla sevinmemize gerek olmadığını da bilenlerdenim. Artık dünyanın birçok ülkesinin yüksek teknolojili ürünler üretip, dış ticaretinde bu ürünler önemli pay alırken bizim dış ticaretimiz içerisinde bu ürünlerin payının % 4.3 gibi düşük bir düzeyde kalması kabul edilemez. Aynı ürünlerin ithalatımız içinde payının % 16.5 olduğunu da ayrıca kaydetmek istedim.

Yüksek teknolojili ve orta yüksek teknolojili ürünlerin ihracatımız içindeki payını ne kadar artırabilirsek, ihracat birim değerimizi de o kadar artırabiliriz. Halen gelişmiş ülkelerin üçte biri düzeyinde olan bu değerin artırılması ile teknoloji üreten gelişmiş bir sanayi ülkesi konumuna gelebiliriz.

İhracatla ilgili son bir söz; biliyorsunuz Cumhuriyetimizin 100. Yılı için 500 milyar dolarlık iddialı bir hedef koymuştuk. Ne yazık ki, geçen yıllar ihracatımızın, bırakın yerinde saymayı gerilemesi bizi bu hedeften bir hayli uzaklaştırdı. Sevindiğimiz 2018 yılı ihracat artış oranını izleyen yıllarda da devam ettirebildiğimizi varsaysak bile 235-240 milyar dolarlık bir ihracat büyüklüğüne ulaşabiliyoruz.

Eğer bir mucize gerçekleşmezse iddiamızda % 50 yanılmış olacağız. Bu kadar yanılgıya da pes doğrusu!

Demek ki, altı dolu olmazsa iddiayı kaybediyorsunuz. Burada altı doluluktan kastım; üretmek, üretmek, üretmektir.

Üretemezseniz iddiayı kaybedersiniz.

Haftaya ithalatta görüşmek dileğiyle.