2019 YILI İTHALATI
İhracata genel hatlarıyla geçen hafta göz atmıştık. Şimdi sıra ithalatta. Bakalım 2019 yılında ithalatta neler yaşamış bulunuyoruz, kademe kademe gidelim.
TABLO I
Son 5 Yıllık İthalatımız
( 000 $ )
| YILLAR | İTHALAT | DEĞİŞİM (%) |
| 2019 | 202.704.512 | -9.1 |
| 2018 | 223.047.094 | -4.6 |
| 2017 | 233.799.651 | 17.7 |
| 2016 | 198.618.235 | -4.2 |
| 2015 | 207.234.359 | -14.4 |
2019 yılı son 5 yılda ikinci büyük ithalat gerilemesinin yaşandığı yıl olmuştur. Esasen bu dönemde, 2017 dışında diğer yılların tamamında ithalatın gerilediğini görüyoruz. 2019 yılı son 10 yıllık dönemde gerçekleşen 3’ncü en düşük ithalat olarak da kayda geçmektedir. Ekonomimizde ki istikrarsız seyri, ithalatta da aynen görüyoruz. İthalatın gerilemesi dış ticaret açığımızın, dolayısıyla dış ödemeler açığımızın azalması açısından sevindirici gibi görünse de, bu azalmanın ekonomimizde beliren bazı zaafların belirtisi olması da ihtimal dışı sayılmamalıdır.
TL’nin değer değişimlerinin ithalata doğrudan etki yapmakta olduğu ise bilinen gerçektir.
TABLO II
Ülke Grupları İtibariyle İthalatımız
( 000 $ )
|
2019 |
Toplam İçinde Payı (%) |
Değişim (%) |
2018 |
Toplam İçinde Payı (%) |
|
| Avrupa Birliği (28) |
69.368.073 |
34.2 |
-14.2 |
80.812.781 |
36.2 |
| Diğer Avrupa (AB Hariç) |
30.251.050 |
14.9 |
2.9 |
29.390.572 |
13.2 |
| K. Amerika |
12.749.002 |
6.3 |
-11.2 |
14.358.599 |
6.4 |
| G. Amerika |
5.181.231 |
2.6 |
-33.4 |
7.774.819 |
3.5 |
| Yakın ve Orta Doğu |
15.308.576 |
7.6 |
-14.3 |
17.858.423 |
8.0 |
| Diğer Asya |
45.862.619 |
22.6 |
-11.05 |
51.517.994 |
23.1 |
| Diğer |
23.983.961 |
11.8 |
21.333.906 |
9.6 |
|
| Genel |
202.704.512 |
100.0 |
-9.1 |
223.047.094 |
100.0 |
Avrupa Birliği’nden ithalatımız bir gerileme seyrindedir. 2016 yılında ithalatımızda %39’luk bir paya sahip olan AB, 2019 yılında yaklaşık 5 puanlık bir gerileme ile %34.2 seviyelerinde kalmıştır. Euro’nun TL karşısında değer kazanmasının bu gerilemede etkisi olduğunun altını çizmek gerekir. İthalat yaptığımız önemli bölgelerin hemen tamamında gerileme yaşanırken sadece Avrupa Birliği dışında kalan diğer Avrupa ülkeleri ile Afrika, Avustralya gibi bölgelerden yaptığımız ithalatta çift haneli artış kaydedilmiştir.
TABLO III
İthalatımızda İlk 10 Ülke
( 000 $ )
|
Ülkeler |
2019 |
Toplam İçinde Payı (%) |
Değişim (%) |
2018 |
Toplam İçinde Payı (%) |
| Rusya |
22.454.477 |
11.1 |
2.1 |
21.989.574 |
9.9 |
| Çin |
18.496.911 |
9.1 |
-10.7 |
20.719.046 |
9.3 |
| Almanya |
17.976.309 |
8.9 |
-11.9 |
20.407.264 |
9.1 |
| ABD |
11.186.234 |
5.5 |
-9.6 |
12.377.681 |
5.5 |
| İtalya |
8.611.970 |
4.2 |
-15.2 |
10.154.156 |
4.6 |
| Hindistan |
6.593.501 |
3.3 |
-12.5 |
7.534.558 |
3.4 |
| Fransa |
6.353.520 |
3.1 |
-14.3 |
7.413.025 |
3.3 |
| G. Kore |
5.649.173 |
2.8 |
-10.9 |
6.343.174 |
2.8 |
| Birleşik Krallık |
5.426.763 |
2.7 |
-27.1 |
7.446.107 |
3.3 |
| BAE |
4.336.899 |
2.1 |
14.7 |
3.780.736 |
1.7 |
İthalatımızdaki genel daralmaya paralel olarak, en çok ithalat yaptığımız ülkelerden gerçekleştirilen ithalatta da gerileme yaşanmasını doğal karşılamak gerekir. Geçen yılın ilk onunda yer alan İspanya, Japonya ve İran bu defa listede yer almıyorlar.
Avrupa Birliği üyelerinden ve Kuzey Amerika’dan yapılan ithalatın genel daralmadan daha fazla küçülmesinde TL’nin dolar ve euroya karşı değer kaybı etkili olurken, Çin, Hindistan gibi ülkelerden yapılan ithalatın azalmasında ise sanayi çarklarımızın yavaşlaması ile bir bölümünün kolaylıkla ihtiyaç listesinden çıkarılabilecek mallar olmasının yattığı düşünülmektedir.
İthalat daralmasından tek etkilenmeyen Rusya, zaten gazın bedelini, alsak da ödeyeceğiz, almasak da, üzerine bir de savunma sanayii ithalatı bindi. Dolayısıyla bu ülkeden ithalatımızın daralması söz konusu değil.
Ülkemizdeki pazar payları sürekli gerileyen Avrupa Birliği’nin üyeleri 2019 yılında da benzer kaderi paylaşmış görünüyorlar.
TABLO IV
Geniş Ekonomik Sınıflamaya Göre 2019 İthalatımız
( 000 $ )
|
2019 |
Toplam İçinde Payı (%) |
Değişim (%) |
2018 |
Toplam İçinde Payı (%) |
|
| 1.Yatırım Malları |
25.765.226 |
12.7 |
-.13.7 |
29.303.659 |
13.1 |
| 1.1 Yatırım malları (Taşımacılık araçları hariç) |
22.061.181 |
25.847.598 |
|||
| 1.2 Sanayi ile ilgili taşımacılık araç ve gereçleri |
3.704.045 |
3.456.062 |
|||
| 2.Hammadde (ara mallar) |
157.895.971 |
77.9 |
-7.2 |
170.048.067 |
76.2 |
| 2.1 Sanayi için işlem görmemiş olanlar |
11.818.395 |
13.336.539 |
|||
| 2.2 Sanayi için işlem görmüş olanlar |
74.259.488 |
80.907.782 |
|||
| 2.3 Yatırım malları aksam ve parçalar |
10.804.479 |
12.089.821 |
|||
| 2.4 Taşımacılık araçları aksam ve parçaları |
13.651.388 |
15.431.513 |
|||
| 3.Tüketim Malları |
18.493.212 |
9.1 |
-19.2 |
22.878.096 |
10.3 |
| 3.1 Binek otomobiller |
3.380.595 |
5.903.963 |
“İthalatımız azalmış” diye sevinmenin ne kadar doğru olduğunu gösterecek tablo budur. Kanaatimizce burada amasız fakatsız sevinmemiz gereken ithalat grubu tüketim mallarıdır. Bu grupta yaşanan % 19.2’lik daralma ve bu grubun genel ithalat içindeki payının azalması için rahatlıkla “iyi olmuş” diyebiliriz.
Ancak, yatırım malları gibi ülkemizin üretim kapasitesini genişletecek olan mal grubundaki gerileme ülkemizde yatırım isteğinin gerilediği şeklinde yorumlanabileceği gibi ithalatımızın esas omurgasını oluşturan hammadde ve ara malları ithalatındaki gerileme de kısmen üretimin yavaşladığı şeklinde yorumlanabilir. Demek ki her ithalat azalışı sevinçle karşılanabilecek bir olgu değildir.
TABLO V
Önemli İthalat Kalemlerimiz
( 000 $ )
(5 milyar ve üzerinde olanlar)
|
Ürünler |
2018 |
2019 |
Artanlar / Azalanlar |
| 1.Canlı hayvanlar ve gıda maddeleri |
8.795.430 |
8.613.012 |
– |
| 2.Akaryakıt hariç yenilmeyen hammaddeler |
16.699.156 |
14.820.770 |
– – |
| – Metal cevherleri, hurdalar |
8.728.017 |
7.203.356 |
– |
| 3.Mineral yakıtlar, mineral yağlar |
43.005.503 |
41.184.183 |
– – |
| – Petrol ve petrolden elde edilen ürünler |
13.463.896 |
9.363.186 |
– – |
| – Gizli veri |
22.911.419 |
26.581.993 |
+ + |
| 4.Kimya sanayi ürünleri |
31.669.549 |
30.062.995 |
– |
| – Organik kimyasal ürünler |
5.773.823 |
5.256.193 |
– |
| – İlk şekillerde plastikler |
10.142.174 |
9.077.808 |
– |
| 5.İşlenmiş mallar |
37.023.138 |
32.302.258 |
– – |
| – Demir çelik |
12.123.202 |
9.757.450 |
– – |
| – Demir ihtiva etmeyen madenler |
8.191.117 |
7.243.141 |
– |
| 6.Makinalar ve ulaştırma araçları |
59.936.554 |
50.890.408 |
– – – |
| – Güç üreten makinalar |
7.885.126 |
7.376.193 |
– |
| – Haberleşme, ses kaydetme araçları |
5.680.804 |
5.280.057 |
– |
| – Elektrikli makinalar |
9.779.097 |
8.431.127 |
– |
| – Motorlu kara taşıtları |
13.680.315 |
9.505.525 |
– – |
| 7.Çeşitli mamul eşya |
12.217.163 |
11.505.493 |
– |
| 8.Tedavülde olmayan paralar, parasal tabanlı altınlar |
11.729.749 |
11.422.299 |
– |
| – Altın (maden ve konsantre hariç) |
11.300.461 |
11.231.048 |
– |
2019 yılında önemli ithalat kalemlerimiz tembel çocuk karnesini andırırcasına (-) lerle dolu. Tek (+) işaretli olan mineral yakıtlar, mineral yağlar başlığı altında yer alan ve her ne hikmetse gizli veri diye nitelenen muhtemelen doğalgaz kalemi.
En önemli gerilemeyi ise makinalar ve ulaştırma araçları gibi yatırım malları kaleminde yaşamış görüyoruz.
2019 yılını ithalat açısından bir içe kapanma daralma yılı olarak nitelemek yerinde olur.