1- TARIM ÜRÜNLERİ İHRACATINDA FON UYGULAMASI

Ertuğrul ÖNEN, Ticaret Bakanlığı İhracat Genel Müdür Başyardımcısı olarak görev yaptığı yıllarda, fındık, çekirdeksiz kuru üzüm, k.incir, pamuk, zeytinyağı gibi geleneksel, Devlet tarafından desteklenen ve aynı zamanda büyük ölçüde ihracata konu olan, hatta o yıllarda ihracatın taşıyıcı omurgası olan bu maddelerde, iç ve dış piyasaların oluşumunu, yabancı piyasa yapıcılarının piyasalara istedikleri gibi yön vererek etkilediklerini, üreticinin gereği gibi desteklenmediğini görerek bir model geliştirmiştir.
Bu modelin amacı, iç ve dış piyasaların belirlenmesinde mutlak yabancı egemenliğine son vermek, üreticisi ve üretici kuruluşlarını desteklemek, ihraç ürünlerimizin dış piyasa değerini yükseltmek, üretimi ve üreticiyi destekleyen ve bundan böyle devlet kaynaklarına başvurmaksızın yürütülebilecek bir tarımsal destekleme politikasının altyapısını oluşturmaktır. Bu amaçla hazırlanan 22.9.1977 gün ve 7/13938 sayılı kararname 3 Ekim 1977 tarih ve 16072 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

İlk yıl fındık ihracatında 1 kg iç fındık için 1$ olarak öngörülen fonun ardından 1976 yılında 107.000 ton olan ihracatımız, 1977 yılında 138.500, 1978 de ise 157.000 tona ulaşmış ve bu iki yılda yaklaşık 300 milyon $ a yakın fon tahsilatı yapılmıştır.

Daha sonra diğer ihraç konusu desteklemeye tabi tarım ürünlerinde de uygulanan fonda toplanan miktar milyar $ düzeylerini aşmıştır. Ancak, sistem, daha sonra dejenere edilerek 2976 sayılı kanuna dayanılarak çıkarılan 86/11282 sayılı “Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu” kurulmasına dair kanunla ithal ürünlerinden yapılacak kesintileri de kapsayacak şekilde bir torbada birleştirilmiş ve fonun ilk kuruluş amaçları terkedilmiştir.

Olaya sadece gelir gözüyle bakılmış ve Avrupa Birliğinin Tarımsal Destekleme Normlarına uygun bir mekanizmanın kurulması imkanı ıskalanmıştır.

NOT: Bu konunun ayrıntıları ve hikayesi 29 Aralık 2014 ve 5 Ocak 2015 tarihli “İnovasyon Fındık” başlıklı yazılarda yer almaktadır.